Tháng 9/1949, trong ngày khai giảng lớp lý luận dài hạn khoá II, Chủ tịch Hồ Chí Minh tới thăm Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh ngày nay) và Người đã ghi vào Sổ vàng của Trường những lời huấn thị:
“Học để làm việc,
làm người, làm cán bộ.
Học để phụng sự Đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại. Muốn đạt mục đích, thì phải: Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”.
Những lời huấn thị Chủ tịch Hồ Chí Minh ghi trong Sổ vàng nhà Trường đã trở thành kim chỉ nam cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong toàn hệ thống của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, trong đó có Học viện Chính trị khu vực III. Đặc biệt, ngày Người đến thăm Trường lần đầu tiên đã trở thành Ngày truyền thống lịch sử của Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc – Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Chuyển mình từ Trường Nguyễn Ái Quốc Trung ương thành Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh hôm nay gắn liền với những bước chuyển lớn trong sự vận động của lịch sử, tư tưởng của đất nước. Trong hành trình đầy vẻ vang đó, nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, tri thức lý luận xã hội chủ nghĩa cho đội ngũ cán bộ, đảng viên đóng vai trò bản lề, xuyên suốt. Chính vì vậy, lời huấn thị của Người trở thành phương châm, mục tiêu, động lực để Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nói chung và Học viện Chính trị khu vực III (Học viện III) nói riêng nỗ lực phấn đấu để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết này.
Thực hiện Nghị quyết Hội nghị cán bộ Trung ương lần thứ 6 diễn ra tại khu Việt Bắc (từ ngày 14 đến ngày 18/01/1949), cùng trong năm 1949, Liên khu ủy Khu V quyết định thành lập Trường Đảng Liên khu V (tiền thân của Học viện Chính trị khu vực III hiện nay), đóng tại thôn Ân Tường (nay thuộc xã Ân Tường Đông), huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định. Trường Đảng Liên khu V do đồng chí Nguyễn Duy Trinh, Phó Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính Trung Trung Bộ, Bí thư Liên khu ủy Khu V phụ trách; đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng đội ngũ cán bộ và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở khu vực Trung Trung Bộ. Nghị quyết Xứ ủy Trung kỳ nêu rõ: “…Tích cực bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, đảng viên các loại bằng cách mở lớp ở xứ cho cán bộ tỉnh, huyện; ở tỉnh cho cán bộ cơ sở; ở huyện và tương đương thì mở cho đảng viên”.
Từ tiền thân vẻ vang đó, trải qua nhiều tên gọi từ Trường Đảng Liên khu V, Trường Đảng khu V (1949 -1976),Trường Nguyễn Ái Quốc IV – Trường Tuyên huấn Trung ương II (1976 – 1983), Trường Nguyễn Ái Quốc III – Trường Nguyễn Ái Quốc khu vực III (1983 – 1993), Phân viện Đà Nẵng (1993 – 2005), Học viện Chính trị khu vực III (2005 – 2008), Học viện Chính trị Hành chính khu vực III (2008 – 2014), Học viện Chính trị khu vực III (2014 – 2024) đã gắn liền với 11 đồng chí lãnh đạo cao nhất kế tiếp nhau qua các giai đoạn: Nguyễn Duy Trinh, Võ Chí Công, Vũ Tấn, Trương Công Huấn, Nguyễn Xuân Nguyên, Trần Tâm, Lê Văn Khả, Phạm Hảo, Nguyễn Hồng Sơn, Nguyễn Văn Lý và hiện tại là đồng chí Đoàn Triệu Long. Học viện Chính trị khu vực III đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ để hoàn thành xuất sắc sự nghiệp trồng người trong việc tạo nguồn cán bộ có đủ năng lực, phẩm chất, trình độ vừa “hồng”, vừa “chuyên” để làm cán bộ như lời Hồ Chí Minh đã căn dặn ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên.
Sau khi hình thành với chức năng, nhiệm vụ, nội dung huấn luyện được xác định rõ ràng, Trường Đảng Liên khu V, Trường Đảng khu V đã đẩy mạnh hoạt động.
Giai đoạn từ 1949 đến 1976, trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt, khó khăn, thiếu thốn, phải liên tục chuyển địa điểm, tập thể cán bộ, công nhân viên Trường Đảng Liên khu V – Trường Đảng Khu V đã đoàn kết, khắc phục khó khăn đào tạo được gần 1000 cán bộ chủ chốt cấp huyện, tỉnh và khu. Lực lượng học viên này được xem là những “hạt giống đỏ” đầu tiên của khu vực miền Trung, Tây Nguyên có thể đảm trách những nhiệm vụ cấp bách của cách mạng, quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Sau ngày đất nước thống nhất, Trường Đảng Khu V được Khu ủy khu V giao nhiệm vụ tiếp tục mở các lớp lý luận chính trị để đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu giai đoạn khôi phục, phát triển kinh tế – xã hội các tỉnh duyên hải miền Trung và khu vực Tây Nguyên. Lớp đào tạo ngắn hạn đầu tiên đã được khai giảng vào ngày 27/6/1975 và lớp dài hạn 10 tháng được khai giảng ngày 21/7/1975 tại cơ sở mới ở Thành phố Đà Nẵng đã đánh dấu một bước phát triển về chương trình giáo dục lý luận chính trị trong bối cảnh mới.
Tiếp đến, nhằm nâng cao công tác giáo dục lý luận chính trị ở miền Nam trong giai đoạn cách mạng mới, ngày 13/7/1976, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị số 231/CT-TW về chủ trương thành lập một số Trường Đảng Trung ương ở miền Nam. Thực hiện chủ trương này, Trường Nguyễn Ái Quốc IV được thành lập trên cơ sở hợp nhất Trường Đảng Khu V và Trường Nguyễn Ái Quốc Phân hiệu IV.
Trong xu thế vận động, Đảng ta đã xác định rõ tầm quan trọng và sự cần thiết phải đào tạo, bồi dưỡng đối với đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số và miền núi, vì họ hiểu rất rõ thực tiễn, đặc điểm văn hóa, tâm lý của đồng bào các dân tộc, đồng thời là lực lượng tiếp thu, tổ chức tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nhận thức sâu sắc đó đã được Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IV cụ thể hóa bằng Quyết định số 24-QĐ/TW về việc thành lập Trường Nguyễn Ái Quốc XI (gọi tắt là Trường Đảng Tây Nguyên), ngày 18/7/1978, đóng ở thị xã Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Trường Đảng Tây Nguyên đóng góp quan trọng việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo cấp huyện các tỉnh Tây Nguyên và các huyện miền núi từ Quảng Bình đến Bình Thuận.
Ngày 25/9/1976, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Quyết định số 2762-BBT/TW về thành lập Trường Tuyên huấn Trung ương II tại Đà Nẵng. Trường Tuyên huấn Trung ương II có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tuyên huấn ở cấp huyện, giảng viên các trường đảng huyện theo chương trình lý luận trung cấp. Trong tiến trình phát triển, ngày 2/1/1983, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Quyết định số 15/QĐ/TW về sắp xếp lại hệ thống trường Đảng. Theo Quyết định, ở khu vực miền Trung – Tây Nguyên thành lập Trường Nguyễn Ái Quốc III trên cơ sở hợp nhất các Trường Nguyễn Ái Quốc IV, Trường Nguyễn Ái Quốc XI và Trường Tuyên huấn Trung ương II.
Theo yêu cầu cách mạng trong giai đoạn mới, ngày 10/3/1993, Bộ Chính trị (khóa VII) ban hành Quyết định số 61-QĐ/TW về việc sắp xếp lại các Trường Đảng Trung ương, chuyển Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc thành Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Theo Quyết định của Bộ Chính trị, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Chính phủ, là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học về lý luận và chính trị của Đảng, Nhà nước; chuyển các Trường Nguyễn Ái Quốc khu vực I thành Phân viện Hà Nội, Trường Nguyễn Ái Quốc khu vực II thành Phân viện Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Nguyễn Ái Quốc khu vực III thành Phân viện Đà Nẵng, Trường Đại học Tuyên giáo thành Phân viện Báo chí và Tuyên truyền để đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý ở trình độ Đại học Chính trị và bồi dưỡng Cao cấp lý luận chính trị.
Phân viện Đà Nẵng từ năm 1993 đến năm 2005 đã mở 186 lớp đào tạo với số lượng 17.189 học viên thuộc các hệ đại học chính trị, hoàn chỉnh đại học, cao cấp lý luận chính trị ngắn hạn và dài hạn. Cùng với các hệ đào tạo này, Phân viện Đà Nẵng còn mở các lớp bồi dưỡng lý luận nghiệp vụ ngắn hạn chuyên ngành cho 2.292 cán bộ tổ chức, kiểm tra và lớp nghiên cứu Nghị quyết Đại hội VIII của Đảng cho 2.064 cán bộ; phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh mở hai lớp đào tạo cao học không tập trung. Hoạt động nghiên cứu khoa học của Phân viện Đà Nẵng ngày càng đi vào chiều sâu, có những đóng góp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần nghiên cứu, tổng kết những vấn đề lý luận, thực tiễn của khu vực và đất nước.
Ngày 30/7/2005, Bộ Chính trị (khóa IX) ra Nghị quyết số 52-NQ/TW về Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong thời kỳ đổi mới. Ngày 2/8/2005, Bộ Chính trị (khóa IX) ra Quyết định số 149-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Theo đó, chuyển các Phân viện Hà Nội, Phân viện thành phố Hồ Chí Minh, Phân viện Đà Nẵng, Phân viện Cần Thơ thành Học viện Chính trị khu vực I, Học viện Chính trị khu vực II, Học viện Chính trị khu vực III, Học viện Chính trị khu vực IV và chuyển Phân viện Báo chí và Tuyên truyền thành Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
Thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) Về đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan đảng, ngày 7/5/2007, Bộ Chính trị (khóa X) ban hành Quyết định số 60-QĐ/TW hợp nhất Học viện Hành chính quốc gia, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thành Học viện Chính trị – Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Ngày 22/10/2007, Bộ Chính trị (khóa X) ra Quyết định số 100-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy của Học viện Chính trị – Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Theo Quyết định số 100-QĐ/TW, Học viện Chính trị khu vực III trở thành Học viện Chính trị – Hành chính khu vực III, đặt tại thành phố Đà Nẵng có nhiệm vụ đào tạo đội ngũ cán bộ có trình độ cao cấp lý luận chính trị – hành chính.
Theo Quyết định của Bộ Chính trị về tách Học viện Hành chính quốc gia ra khỏi Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, vào năm 2014 Học viện Chính trị – Hành chính khu vực III trở lại tên gọi là Học viện Chính trị khu vực III như hiện nay.
Trải qua 75 năm xây dựng và phát triển (1949 – 2024) – từ Trường Đảng Liên khu V đến Học viện Chính trị khu vực III hôm nay, các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Học viện III luôn sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, nỗ lực phấn đấu, đổi mới, sáng tạo không ngừng để vươn lên. Trong suốt hành trình đó, Học viện III đã trở thành địa chỉ đáng tin cậy trong việc thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng trình độ cao cấp lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ, công chức ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên.
Trong bối cảnh mới, tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, khó lường. Sự bùng nổ của khoa học – công nghệ, sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế số, kinh tế tri thức và xu hướng quốc tế hoá nguồn nhân lực vừa là thời cơ, vừa là thách thức đối với nước ta nói chung và khu vực miền Trung, Tây Nguyên nói riêng. Sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta vẫn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức; bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra vẫn còn hiện hữu, có mặt gay gắt hơn…Trước tình hình đó, Đảng ủy Học viện đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/ĐU ngày 18/8/2020 Về tăng cường đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng tại Học viện Chính trị khu vực III đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mớiđã tạo được bước chuyển biến mạnh mẽ và đạt nhiều kết quả quan trọng. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đã đạt được những kết quả quan trọng, ngày càng đi vào nền nếp, đổi mới chất lượng cả về nội dung lẫn phương pháp nên hiệu quả cao, góp phần xây dựng Đảng, hệ thống chính trị, phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ Tổ quốc ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên.
Số lượng cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ ngày càng tăng, cơ bản gắn với quy hoạch cán bộ, yêu cầu chức danh, vị trí việc làm; nội dung, chương trình, hình thức đào tạo, bồi dưỡng từng bước đổi mới; chất lượng đội ngũ giảng viên được nâng lên cả về trình độ văn hóa, chuyên môn, lý luận chính trị và kinh nghiệm thực tiễn; thông qua quá trình đào tạo, bồi dưỡng, đội ngũ cán bộ (nhất là cán bộ chủ chốt) ở các cơ quan, đơn vị, địa phương ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên cơ bản nắm được những kiến thức thức lý luận cơ bản, biết vận dụng lý luận để giải quyết những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn, có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng động và sáng tạo; hăng hái thực hiện đường lối chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước. Trình độ kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn ngày càng được nâng cao, thích nghi dần với cơ chế mới. Trong khóa học 2023 – 2024, Học viện III đã đào tạo, bồi dưỡng cho 14 lớp Cao cấp LLCT K75A.55 các địa phương với hơn 630 học viên và 11 lớp hệ không tập trung khóa học 2023 – 2025 với 626 học viên. Đội ngũ cán bộ này đã và đang đóng góp vai trò quan trọng trong việc đạt được những thành tựu về kinh tế – xã hội, an ninh quốc phòng ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên. Kết quả quan trọng đó ngày càng khẳng định rõ vị thế, vai trò của Học viện III, xứng đáng là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên, đáp ứng sự mong đợi và tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Học viện III không chỉ đào tạo, trang bị về kiến thức, về lý luận cách mạng mà luôn đặc biệt chú ý rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Sự thành công của Học viện III trong thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, được đánh dấu về sự nhận thức và kết quả hoạt động thực tiễn, sự tu dưỡng đạo đức trong thực thi công vụ. Bởi vì, nếu cán bộ không chú tâm nghiên cứu lý luận Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, không nắm vững lý luận chính trị sẽ dẫn đến suy thoái về tư tưởng chính trị. Những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị đang tác động lớn đến niềm tin vào chế độ xã hội mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn. Do vậy, nội dung nêu cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; kịp thời định hướng tư tưởng cho cán bộ trước những vấn đề nhạy cảm, phức tạp, xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh; đấu tranh có hiệu quả với âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, phản động luôn được đặc biệt quan tâm.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đào tạo, bồi dưỡng còn một số khó khăn, hạn chế cần giải quyết như:
+ Một số nội dung chưa sát thực tiễn, chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung phù hợp với tình hình mới; chưa tạo được sự đồng bộ giữa đào tạo và quy hoạch, bố trí, sử dụng cán bộ. Đặc biệt, phân cấp đào tạo vẫn còn hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác cán bộ trong tình hình mới như: bồi dưỡng về kỹ năng quản lý điều hành, tổ chức thực hiện, nhất là xử lý những tình huống trong thực tiễn chưa đạt được hiệu quả cao. Việc tổ chức đào tạo, quản lý, kiểm tra, giám sát có lúc, có nơi còn chồng chéo, hiệu quả chưa cao; việc phối hợp của các bên liên quan trong công tác tổ chức đào tạo chưa chặt chẽ.
+ Trong quá trình học tập vẫn còn một số học viên chưa thực sự nghiêm túc trong học tập, rèn luyện nên đãn đến động cơ học tập không đúng đắn: học để lấy bằng cấp, sử dụng bằng cấp là lớp “tráng men” để thăng tiến, tăng lương, chuyển ngạch…Vì thế, nhiều cán bộ, đảng viên chưa dành nhiều thời gian, tâm huyết để nghiên cứu, học tập, nắm vững đường lối, nghị quyết của Đảng nói riêng, lý luận chính trị nói chung. Một bộ phận cán bộ, đảng viên lười học tập, lười suy nghĩ, không thường xuyên tiếp nhận những thông tin, hiểu biết mới. Vì vậy, vẫn còn tính trạng có một số học viên khi tham gia học tập chỉ đến để tranh thủ điểm danh chứ chưa thực sự chú ý lắng nghe và suy nghĩ về những vấn đề mà người giảng trình bày. Nhiều học viên tỏ ra thờ ơ với những nội dung kiến thức mới, những nghị quyết mới của Đảng – Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng, nghị quyết của Đảng dù rất đúng đắn, nhưng chậm được triển khai, cụ thể hóa và trở thành hiện thực. Thậm chí có những trường hợp, cán bộ, đảng viên hiểu sai, làm trái với đường lối, nghị quyết của Đảng, gây ra sự bất bình, lo lắng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Vì thế, việc học tập lý luận chính trị có vai trò hết sức quan trọng, là công việc cần thiết, cấp bách, thường xuyên và lâu dài của mỗi tổ chức, cán bộ, đảng viên.
Mặt khác; thời gian tới cũng là giai đoạn chuyển giao thế hệ từ lớp cán bộ sinh ra, lớn lên, được rèn luyện, trưởng thành trong chiến tranh, chủ yếu được đào tạo ở trong nước và tại các nước xã hội chủ nghĩa, sang lớp cán bộ sinh ra, lớn lên, trưởng thành trong hoà bình và được đào tạo từ nhiều nguồn, nhiều nước có thể chế chính trị khác nhau. Tình hình đó tác động mạnh mẽ, toàn diện, sâu sắc đến công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ. Vì vậy, từng bước trẻ hóa, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo ở địa phương trong giai đoạn mới cấp ủy, chính quyền các cấp phải có kế hoạch, có lộ trình và bước đi cụ thể để xây dựng nguồn lực cán bộ.
Trong nhiệm kỳ XII, XIII, Đảng ta quan tâm đặc biệt tới việc đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nói chung và đào tạo lý luận chính trị nói riêng, cụ thể Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, Nghị quyết Trung ương 7 khóa XII và Văn kiện Đại hội XIII, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XIII,… Yêu cầu đặt ra là phải bảo đảm sự lãnh đạo chặt chẽ, thống nhất, đồng bộ về đối tượng, tiêu chuẩn và phân cấp trong đào tạo lý luận chính trị, đưa công tác này ngày càng đi vào nền nếp. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ “Đổi mới căn bản nội dung, chương trình phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo hướng khoa học,sáng tạo, hiện đại và gắn lý luận với thực tiễn; đưa việc bồi dưỡng lý luận chính trị, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp đi vào nền nếp, nâng cao chất lượng, hiệu quả và phù hợp với từng đối tượng. Kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa học tập lý luận với rèn luyện, thử thách cán bộ trong thực tiễn để nâng cao bản lĩnh chính trị; khắc phục tình trạng ngại học, lười học lý luận chính trị trong cán bộ, đảng viên”.
Trên tinh thần đó, để tiếp tục đổi mới và phát triển sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trong thời gian đến Học viện III chú trọng một số vấn đề sau:
Trước hết, tập trung xây dựng đội ngũ giảng viên Học viện III đủ về số lượng, nâng cao chất lượng. Trong đó, chú trọng xây dựng đội ngũ giảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, có kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn, có phương pháp giảng dạy phù hợp, tâm huyết với nghề.
Để thực hiện giải pháp này, Ban Giám đốc Học viện III:
+ Tiếp tục tổ chức nhiều hơn nữa những sinh hoạt chuyên đề bàn sâu về phương pháp dạy học tích cực, chỉ rõ những hạn chế trong phương pháp dạy học của giảng viên và ảnh hưởng của nó đối với chất lượng đào tạo. Coi vấn đề đổi mới phương pháp dạy học là một nội dung được trao đổi thường xuyên trong các cuộc sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt chuyên môn của các khoa. Kiểm tra việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, sử dụng các phương tiện dạy học hợp lý.
+ Thường xuyên đổi mới việc ra đề thi theo hướng tích cực với việc gợi mở vấn đề theo hướng tích cực. Thực hiện tốt quy định chế độ dự giờ giảng của giảng viên, đồng thời thành lập hội đồng và phân chia thành từng nhóm phối hợp với các khoa để dự giờ, nhận xét chất lượng bài giảng của giảng viên, khuyến khích, nêu gương những giờ giảng tốt. Biến hội thi giảng viên giỏi của Học viện III thành phong trào học tập, trau dồi lẫn nhau.
+ Xây dựng kế hoạch ngắn hạn, trung hạn và dài hạn để bổ sung, duy trì và nâng cao số lượng giảng viên đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư mang tính cấp thiết hiện nay. Hiện tại, Học viện III chưa có giảng viên đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư và số lượng chức danh phó giáo sư ngày càng suy giảm nên đây được xem là một giải pháp quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nói riêng và uy tín của Học viện III nói chung trong bối cảnh mới.
Thứ hai, nâng cao chất lượng công tác đào tạo cao cấp lý luận chính trị phù hợp với đổi mới công tác cán bộ theo Quy định số 57-QĐ/TW về đối tượng, tiêu chuẩn và phân cấp đào tạo lý luận chính trị. Xây dựng và hoàn thiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với từng chức danh, vị trí. Gắn quy hoạch với đào tạo, bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh.
Thực hiện nghiêm các quy định, quy chế trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Tăng cường phối hợp, liên kết để đa dạng hóa loại hình đào tạo, bồi dưỡng. Chủ động mở rộng phối hợp với các cơ sở đào tạo để mở rộng các hình thức đào tạo, đa dạng hóa nội dung chương trình, đối tượng đào tạo; thực hiện đào tạo có mục tiêu, đào tạo theo yêu cầu để bổ sung, phát triển nguồn nhân lực cho cả nước và các địa phương; thực hiện chiêu sinh đúng đối tượng và phù hợp với quy mô đào tạo, cán bộ trẻ nhất thiết phải qua đào tạo tập trung.
Thứ ba, xác định rõ nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là trách nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị, trong đó có đội ngũ giảng viên công tác nghiên cứu, giảng dạy cao cấp lý luận chính trị.
Hiện nay, cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta tiếp tục diễn ra gay gắt, quyết liệt, phức tạp và để bảo vệ nền tảng tư tưởng, quan điểm, chủ trương của Đảng đòi hỏi phải thực hiện nhiều nội dung, biện pháp, chủ thể khác nhau, trong đó việc phát huy vai trò của nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị có ý nghĩa rất quan trọng, liên quan đến sự sống còn của Đảng và chế độ. Do vậy, trong hoạt động nghiên cứu, giảng dạy chương trình cao cấp lý luận chính trị của đội ngũ giảng viên ở Học viện III tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy để luận chứng, giải thích một cách khoa học những khái niệm, quy luật, quan điểm chính trị đến học viên nhằm giúp họ nhận thức đúng đắn về những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Kiên định mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, thấm nhuần đường lối, quan điểm của Đảng, có khả năng vận dụng sáng tạo những tri thức đó vào cuộc sống, hình thành thế giới quan và nhân sinh quan mới, góp phần phát huy tính tích cực của người học vào quá trình nhận thức và hoạt động thực tiễn ở từng địa phương.
Chương trình đào tạo cần cân đối phù hợp thời gian giảng dạy trực tiếp trên lớp với trao đổi, thảo luận, các hoạt động ngoại khóa, nghiên cứu thực tế để học viên có cơ hội được vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn, kiểm nghiệm, kiểm chứng những kiến thức đó vào hoạt động thực tiễn. Ngoài ra, thông qua việc trao đổi, thảo luận, học viên có điều kiện bổ sung kiến thức cho nhau, củng cố những kiến thức đã học, đồng thời phát huy được khả năng sáng tạo trong học tập lý luận chính trị. Đặc biệt, đối với cán bộ lãnh đạo quản lý, đây chính là điều kiện để họ trao đổi kinh nghiệm qua công tác thực tế ở địa phương.
Thứ tư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong số hóa tài liệu học tập lý luận chính trị và đổi mới phương pháp giảng dạy lý luận chính trị. Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, số hóa tài liệu học tập lý luận chính trị là một trong những cách thức hữu hiệu để đổi mới phương pháp giảng dạy lý luận chính trị. Số hóa giáo trình là việc chuyển đổi những trang sách truyền thống in trên giấy thành các file dữ liệu kĩ thuật số dễ dàng lưu giữ và chia sẻ mọi lúc mọi nơi trên môi trường kết nối internet. Giảng viên và học viên dễ dàng truy cập vào nguồn dữ liệu, vừa tiết kiệm chi phí in ấn, vừa đảm bảo tốc độ truy cập giúp cho người học chủ động trong tìm kiếm tri thức. Giảng viên cần ứng dụng công nghệ thông tin để xây dựng hệ thống bài giảng điện tử được lưu giữ dưới dạng video trong đó bao gồm các thành tố: hình ảnh, audio, text và các liên kết. Bài giảng điện tử là yếu tố thay thế những giờ giảng trực tiếp trong đào tạo truyền thống. Với hình thức này giảng viên kết hợp với trình chiếu powerpoint để bài giảng thêm phong phú; đồng thời các video tham khảo cũng có thể được sử dụng đan xen trong quá trình giảng dạy.
Cuối cùng, chúng tôi xin đề xuất một số vấn đề sau:
1.Cần xây dựng và đưa một số chuyên đề phù hợp về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch vào giáo trình của chương trình đào tạo cao cấp lý luận chính trị trong quá trình biên soạn bổ sung sắp đến.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch thông qua công tác giảng dạy cao cấp lý luận chính trị, cần có quy định, hướng dẫn cụ thể để đội ngũ giảng viên lồng ghép, tích hợp công tác này vào trong từng giáo án bài giảng, từng tiết giảng. Theo đó, từng giảng viên cần ý thức được trách nhiệm của mình để tự giác lồng ghép, tích hợp các nội dung có liên quan vào giáo án bài giảng, tiết giảng. Cần tăng cường sinh hoạt chuyên môn, định hướng phương thức lồng ghép công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong hoạt động giảng dạy của giảng viên, cũng như tăng cường công tác kiểm tra hoạt động giảng dạy trên lớp của giảng viên để nắm thông tin phản hồi của học viên đối với hoạt động giảng dạy của giảng viên. Để thực hiện được điều này, thông qua các phiếu thăm dò chất lượng bài giảng của giảng viên dành cho học viên, các đơn vị cần thiết kế một mục để học viên tự đánh giá; trong phiếu đánh giá dùng cho việc đánh giá chất lượng bài giảng ở các đơn vị cũng cần có mục đánh giá về nội dung này.
2. Cấu trúc nội dung chương trình Cao cấp lý luận cần hạn chế sự chênh lệch số tiết quá lớn giữa các Viện, Khoa; một mặt, khắc phục tính đối lập giữa sự quá tải và lãng phí của nguồn nhân lực ở các đơn vị giảng dạy, mặt khác, giảm thiểu sự “nhàm chán” của học viên đối với các chuyên ngành có số tiết quá kéo dài, làm suy giảm khả năng tiếp nhận của học viên. Giáo trình dùng cho hệ đào tạo cao cấp lý luận chính trị tuy đã được đổi mới nhưng vẫn chưa kịp thời cập nhật những kiến thức mới, những tư tưởng lý luận mới của thời đại, nhiều nội dung lạc hậu so với thực tiễn trong và ngoài nước. Chương trình đào tạo, bồi dưỡng còn khá nặng về lý thuyết, việc kết hợp chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn còn hạn chế; chưa hướng đến những nội dung đào tạo, bồi dưỡng theo vị trí việc làm, công việc vị trí đảm nhận của cán bộ, đảng viên trong bối cảnh mới.
3. Tiếp tục đổi mới các chương trình tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn hàng năm cho đội ngũ giảng viên trong toàn hệ thống. Thực tế, đội ngũ cán bộ giảng viên giảng dạy, cán bộ quản lý ở các đơn vị đào tạo mặc dù đã được chăm lo nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới, nhất là kinh nghiệm hoạt động thực tiễn. Quan tâm và tạo điều kiện cho các giảng viên trẻ đủ điều kiện được tham gia học tập chương trình Cao cấp lý luận chính trị tại các Học viện trực thuộc.
75 năm – thực hiện lời huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, qua mỗi bước trưởng thành và dấu mốc phát triển, Học viện Chính trị khu vực III luôn đồng hành thống nhất trong sự vận động của Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc – Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cùng với tiến trình cách mạng Việt Nam nói chung và khu vực miền Trung, Tây Nguyên nói riêng. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, Học viện III vẫn luôn giữ vững truyền thống là một trong những trung tâm truyền thụ trung thành chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng; góp phần quan trọng vào việc nâng cao trình độ cao cấp lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ, tăng cường sự nhất trí trong Đảng làm điểm tựa vững chắc góp phần đưa khu vực miền Trung, Tây Nguyên hòa chung vào xu thế phát triển bền vững của đất nước: “Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; ưu tiên phát triển nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lý và các lĩnh vực then chốt trên cơ sở nâng cao, tạo bước chuyển mạnh mẽ, toàn diện, cơ bản về chất lượng giáo dục và đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ nhân tài”.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t.1, t. 2.
2. Kỷ yếu Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh 70 năm truyền thống vẻ vang, Nhà xuất bản Lý luận Chính trị, 2019.
3. Kỷ yếu Học viện Chính trị khu vực III – 70 năm xây dựng và phát triển (1949 – 2019), Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2019.
4. Tư liệu tại Trung tâm Thông tin Khoa học, Học viện Chính trị khu vực III.
